Chuyện kịch đề cập đến nhân vật lịch sử Nguyễn Hữu Cảnh thời Chúa Nguyễn Phúc Chu. Ông được giao trọng trách xác lập chủ quyền của Đại Việt trên vùng đất phương Nam khi ấy còn trong tình trạng hỗn mang, vô chính phủ. Bằng sự sắc xảo, khôn khéo và quyết đoán, ông đã hoàn thành nhiệm vụ. Ông đã có đóng góp vô cùng to lớn trong việc hình thành nên dải cơ đồ Đại Việt tuơi đẹp như hôm nay.
Chuyện kịch kể về các nhân vật Lịch sử Hồ Quý Ly và con cả của ông là Hồ Nguyên Trừng trong giai đoạn Triều Hồ sụp đổ, hai cha con bị nhà Minh bắt và đem về quản thúc ở Kim Lăng - Nam Kinh. Khi ấy đã diễn ra cuộc đấu tranh, vật lộn trong tư tưởng của nhân vật Hồ Nguyên Trùng khi phải đối diện với hai lựa chọn: cho ra đời hay không những phát kiến thiên tài về thuốc súng.
Hồ Nguyên Trừng một mặt giả tuân theo mong muốn của triều Minh để tiến hành những nghiên cứu chế tác thuốc súng, một mặt suy tính làm sao để có thể chuyển những công thức bí mật về Đại Việt. Nhưng nguyện ước không thành, bằng những thủ đoạn tinh vi, Minh Triều đã làm chủ các công thức bí mật. Hồ Quý Ly phải chết thảm, Hồ Nguyên Trừng mãi mãi phải sống kiếp tha hương.
